Татар теленнән мастер-класс
мнемотехника
Максат: катнашучыларны УУГ формалаштыручы эш алымнары белән таныштыру.
Бурычлар:
· Катнашучыларны мастер –классның планы белән таныштыру;
· УУГ формалаштыручы алымнар аша мастер-классның эчтәлеген ачу;
· Укытучыларга әлеге алымнарның практик әһәмиятен күрсәтү.
Җиһазлар: компьютер, проектор, экран, презентация, карточкалар, рәсемнәр.
Көтелгән нәтиҗә: мастер-класста катнашучылар УУГ формалаштыруның төрле алымнарын үз тәҗрибәләрендә дә куллана алалар.
Мастер-классның барышы:
1. Оештыру
-Хәерле көн, хөрмәтле коллегалар, жюри әгъзалары! Мин Мияссарова Ләйсән Ришат кызы , Биектау районы өченче урта мәктәбенең татар теле һәм әдәбияты укытучысы.
Мастер классны башлар алдыннан мин сезгә бер видео ролик карап китергә тәгъдим итәм. (“Удивительные люди” ролик )
Вакытында без барыбызда шак катып бу тапшыруларны карый идек. Ничек шул хәтле күп информаөияне , образларны истә калдырып була икән дигән сораулар да тугандыр башларыбызда, яки эх, бездә дә шундый укучылар булса иде , дигәнбездер .
Мин үз практикамда рус балалары белән эшлим , шуңа күрә татар телен чит тел буларак өйрәтәм.
Сер түгел, чит телне өйрәнү күпчелек укучыларда зур кызыксыну тудырмый. Грамматик кагыйдәләрнең күплеге, лексик материалның зурлыгы һәм күплеге болар барысы да предметны өйрәнүдә тискәре йогынты ясый, кайвакыт курку уята,шуның нәтиҗәсе-чыгарылыш сыйныф укучыларының коммуникатив сәләте түбән. Әмма хәреф белмичә укырга өйрәнеп булмаган кебек ,чит телне сүзләр белмичә өйрәнеп булмый.
Укырга теләмәү проблемасы төп мәктәптә уку чорында аеруча ачык күренә башлый. Бу күренешнең сәбәбе-башлангыч һәм төп мәктәптә кулланыла торган алымнарның һәм алымнарның сизелерлек аермасында яшеренгән дип уйлыйм.
Укучыларның өлкәннәргә караганда ихтыяры һәм аңлылыгы күпкә азрак. Иртәме-соңмы балалар дәрестәге хәлләрне күзәтеп торудан туктыйлар һәм ачык күз белән йөклый башлыйлар, яки бөтерелә, көлә, күршесе белән уйный башлыйлар.
Мнемотехника алымын куллану, фәнне тормыш- көнкүреш ассоциацияләре дәрәҗәсендә, мавыгып өйрәнү мөмкинлеге бирә.
Мнемотехника – грек теленнән тәрҗемәдә “истә калдыру сәнгате” дигән төшенчәне аңлата. Ул әйләнә-тирә дөнья турындагы мәгьлүматларны, белемнәрне уңышлы истә калдыруны һәм даими кабатлауны, әсәрнең төзелешен истә калдыруны һәм, гомумән, сөйләм үстерүне тәэмин итүче ысуллар һәм чараларның берсе булып тора.
Мнемосхемаларның асылы түбәндәгеләрдән гыйбарәт: һәрбер сүзгә яки сүзтезмәгә сурәт (рәсем) уйланыла, шул рәвешле бөтен әсәр схемага салына. Бу схема – рәсемнәргә карап бала әсәрнең эчтәлеген җиңел сөйли ала.
Әлеге схемалар монолог төзү өчен үзенчәлекле күргәзмә план булып тора, балаларга хикәянең төзелешен, эзлеклелеген, лексик-грамматик тулылыгын күзаллауга зур өлеш кертә, бәйләнешле сөйләм телен үстерүдә ярдәм итү чарасы булып кала.
Һәрбер яңа эшне башлагандагы кебек, мнемосхемалар белән эшләүне дә гадидән катлаулыга таба башларга кирәк. Бу эшнең эзлеклелеге түбәндәгеләрдән гыйбарәт:
Иң элек балаларга әзер мнемосхемалар тәкъдим итәт, соңрак исә балалар үзләре үк мөстәкыйль рәвештә схема төзи ала башлыйлар.
Шигырь ятлаган вакытта мнемотаблицалар аеруча нәтиҗәле: һәрбер сүз, сүзтезмәгә рәсем уйланыла, шул рәвешле шигырь тулысынча схемага салына. Әлбәттә, балага, бу схемага карап, шигырьне истә калдыру, сөйләү җиңелләшә.
Мнемосхемаларны куллану адымнары:
Мнемосхемалар белән эшләүнең нәтиҗәләре булып түбәндәгеләр тора:
Бу максатларга ирешү өчен мнемотехника ысулын өлкәннәр тарафыннан актив кулллану балаларның күпьяклы үсешенә уңай этәргеч булып тора.
Мнемотаблицалар төзү буенча төркемнәрдә эшләү.
- Ә хәзер миңа мемотехника алымнарын үзләштерү тәҗрибәсен дә сезгә үзегезгә тәкъдим итәсем килә.Конвер белән биремнәрне сайлагыз.
Беренче төркем-шигырь буенча мемотаблица төзи.
Икенче төркем- табышмак буенча мемотаблица төзи.
Аудитория белән эшләү.
- Төркемнәр эшли, ә мин сезгә дә әлеге эшне башкарырга тәкъдим итәм.
3. Ярар, яки ассоциировать саннар белән нинди дә булса образларын кирәк визуализировать, ничек картинадагы. Икеле, Дүртлек-урындыкка, ноль-шина, яки куык, яки боҗра, җиделе-балта һәм башкалар. Шулай итеп, механик зазубривания урынына күпкә нәтиҗәлерәк эйдетик (образлы) хәтер кертелә. Персонажлар саннарны максималь кыргый тарихлар ярдәмендә чылбырга бәйлиләр. 200 76 40 номерын истә калдыру өчен, «Груз 200» фильмы премьерасында режиссер Балабанов топор слонны кире какты, ә аннары урындыкны утыртып шина заводына чапты. Тарих никадәр мәгънәсезрәк булса, ул шулкадәр яхшырак истә кала.
Пинкод өчен истәлекле урын яки банк картасы уйлап табарга тәкъдим итәм: 2801, 3615, 7648.
Алынган эшләрне тәкъдир итү.
(төркемнәр мемотаблицалар буенча шигырь һәм Әкият сөйлиләр)
Нәтиҗәләр ясау, «көтү "күнегүе"рефлексы.
Максат: мастер - классның һәр катнашучысының өметләре ни дәрәҗәдә аклануын билгеләү. Катнашучыларга тәкъдим ителә:
- стикерларда аларны мастер-класстан көтүләре шулкадәр акланды.
- стикерларны плакатка «акланган өметләр яры "нда беркетеп, үз фикерләрен җиткереп беркетергә.
- Бүгенге мәгълүмат сезнең өчен кызыклы һәм файдалы булсын, һәм иң мөһиме, сезгә балалар белән иҗади эштә ярдәм итсен иде.
Сезгә балалар белән көндәлек эшегездә уңышлар һәм иҗат телим! Ә соңыннан бүгенге чара турында үз фикеремне җиткерүегезне сорыйм.
- Барыннан да ешрак кешеләр концертларда һәм җыелышларда алкышлыйлар. Алкышлар ярдәмендә алар чыгыш ясаучыларга карата үз карашларын белдерәләр
мнемотехника
Максат: катнашучыларны УУГ формалаштыручы эш алымнары белән таныштыру.
Бурычлар:
· Катнашучыларны мастер –классның планы белән таныштыру;
· УУГ формалаштыручы алымнар аша мастер-классның эчтәлеген ачу;
· Укытучыларга әлеге алымнарның практик әһәмиятен күрсәтү.
Җиһазлар: компьютер, проектор, экран, презентация, карточкалар, рәсемнәр.
Көтелгән нәтиҗә: мастер-класста катнашучылар УУГ формалаштыруның төрле алымнарын үз тәҗрибәләрендә дә куллана алалар.
Мастер-классның барышы:
1. Оештыру
-Хәерле көн, хөрмәтле коллегалар, жюри әгъзалары! Мин Мияссарова Ләйсән Ришат кызы , Биектау районы өченче урта мәктәбенең татар теле һәм әдәбияты укытучысы.
Мастер классны башлар алдыннан мин сезгә бер видео ролик карап китергә тәгъдим итәм. (“Удивительные люди” ролик )
Вакытында без барыбызда шак катып бу тапшыруларны карый идек. Ничек шул хәтле күп информаөияне , образларны истә калдырып була икән дигән сораулар да тугандыр башларыбызда, яки эх, бездә дә шундый укучылар булса иде , дигәнбездер .
Мин үз практикамда рус балалары белән эшлим , шуңа күрә татар телен чит тел буларак өйрәтәм.
Сер түгел, чит телне өйрәнү күпчелек укучыларда зур кызыксыну тудырмый. Грамматик кагыйдәләрнең күплеге, лексик материалның зурлыгы һәм күплеге болар барысы да предметны өйрәнүдә тискәре йогынты ясый, кайвакыт курку уята,шуның нәтиҗәсе-чыгарылыш сыйныф укучыларының коммуникатив сәләте түбән. Әмма хәреф белмичә укырга өйрәнеп булмаган кебек ,чит телне сүзләр белмичә өйрәнеп булмый.
Укырга теләмәү проблемасы төп мәктәптә уку чорында аеруча ачык күренә башлый. Бу күренешнең сәбәбе-башлангыч һәм төп мәктәптә кулланыла торган алымнарның һәм алымнарның сизелерлек аермасында яшеренгән дип уйлыйм.
Укучыларның өлкәннәргә караганда ихтыяры һәм аңлылыгы күпкә азрак. Иртәме-соңмы балалар дәрестәге хәлләрне күзәтеп торудан туктыйлар һәм ачык күз белән йөклый башлыйлар, яки бөтерелә, көлә, күршесе белән уйный башлыйлар.
Мнемотехника алымын куллану, фәнне тормыш- көнкүреш ассоциацияләре дәрәҗәсендә, мавыгып өйрәнү мөмкинлеге бирә.
Мнемотехника – грек теленнән тәрҗемәдә “истә калдыру сәнгате” дигән төшенчәне аңлата. Ул әйләнә-тирә дөнья турындагы мәгьлүматларны, белемнәрне уңышлы истә калдыруны һәм даими кабатлауны, әсәрнең төзелешен истә калдыруны һәм, гомумән, сөйләм үстерүне тәэмин итүче ысуллар һәм чараларның берсе булып тора.
Мнемосхемаларның асылы түбәндәгеләрдән гыйбарәт: һәрбер сүзгә яки сүзтезмәгә сурәт (рәсем) уйланыла, шул рәвешле бөтен әсәр схемага салына. Бу схема – рәсемнәргә карап бала әсәрнең эчтәлеген җиңел сөйли ала.
Әлеге схемалар монолог төзү өчен үзенчәлекле күргәзмә план булып тора, балаларга хикәянең төзелешен, эзлеклелеген, лексик-грамматик тулылыгын күзаллауга зур өлеш кертә, бәйләнешле сөйләм телен үстерүдә ярдәм итү чарасы булып кала.
Һәрбер яңа эшне башлагандагы кебек, мнемосхемалар белән эшләүне дә гадидән катлаулыга таба башларга кирәк. Бу эшнең эзлеклелеге түбәндәгеләрдән гыйбарәт:
- гади мнемоквадратлар;
- мнемоюллар; ситуатив күнегүләр өчен бик файдалы.
- мнемотаблицалар белән эшләү. эчтәлек
Иң элек балаларга әзер мнемосхемалар тәкъдим итәт, соңрак исә балалар үзләре үк мөстәкыйль рәвештә схема төзи ала башлыйлар.
Шигырь ятлаган вакытта мнемотаблицалар аеруча нәтиҗәле: һәрбер сүз, сүзтезмәгә рәсем уйланыла, шул рәвешле шигырь тулысынча схемага салына. Әлбәттә, балага, бу схемага карап, шигырьне истә калдыру, сөйләү җиңелләшә.
Мнемосхемаларны куллану адымнары:
- Таблицадагы рәсемнәрне күзаллау.
- Абстракт символларны образларга күчерү.
- Бирелгән темага әсәрнең эчтәлеген сөйләү.
Мнемосхемалар белән эшләүнең нәтиҗәләре булып түбәндәгеләр тора:
- балаларның әйләнә-тирә мохит турындагы белемнәре тулылана;
- әсәрләрнең эчтәлеген сөйләү, төрле вакыйгаларны хикәяләүгә кызыксынулары уяна;
- шигырьләрне ятлау теләге туа;
- сүзлек байлыгы камилләшә;
- балалар кыюсызлыкны җиңә, аудитория каршында үзләрен иркен тотарга өйрәнә.
Бу максатларга ирешү өчен мнемотехника ысулын өлкәннәр тарафыннан актив кулллану балаларның күпьяклы үсешенә уңай этәргеч булып тора.
Мнемотаблицалар төзү буенча төркемнәрдә эшләү.
- Ә хәзер миңа мемотехника алымнарын үзләштерү тәҗрибәсен дә сезгә үзегезгә тәкъдим итәсем килә.Конвер белән биремнәрне сайлагыз.
Беренче төркем-шигырь буенча мемотаблица төзи.
Икенче төркем- табышмак буенча мемотаблица төзи.
Аудитория белән эшләү.
- Төркемнәр эшли, ә мин сезгә дә әлеге эшне башкарырга тәкъдим итәм.
3. Ярар, яки ассоциировать саннар белән нинди дә булса образларын кирәк визуализировать, ничек картинадагы. Икеле, Дүртлек-урындыкка, ноль-шина, яки куык, яки боҗра, җиделе-балта һәм башкалар. Шулай итеп, механик зазубривания урынына күпкә нәтиҗәлерәк эйдетик (образлы) хәтер кертелә. Персонажлар саннарны максималь кыргый тарихлар ярдәмендә чылбырга бәйлиләр. 200 76 40 номерын истә калдыру өчен, «Груз 200» фильмы премьерасында режиссер Балабанов топор слонны кире какты, ә аннары урындыкны утыртып шина заводына чапты. Тарих никадәр мәгънәсезрәк булса, ул шулкадәр яхшырак истә кала.
Пинкод өчен истәлекле урын яки банк картасы уйлап табарга тәкъдим итәм: 2801, 3615, 7648.
Алынган эшләрне тәкъдир итү.
(төркемнәр мемотаблицалар буенча шигырь һәм Әкият сөйлиләр)
Нәтиҗәләр ясау, «көтү "күнегүе"рефлексы.
Максат: мастер - классның һәр катнашучысының өметләре ни дәрәҗәдә аклануын билгеләү. Катнашучыларга тәкъдим ителә:
- стикерларда аларны мастер-класстан көтүләре шулкадәр акланды.
- стикерларны плакатка «акланган өметләр яры "нда беркетеп, үз фикерләрен җиткереп беркетергә.
- Бүгенге мәгълүмат сезнең өчен кызыклы һәм файдалы булсын, һәм иң мөһиме, сезгә балалар белән иҗади эштә ярдәм итсен иде.
Сезгә балалар белән көндәлек эшегездә уңышлар һәм иҗат телим! Ә соңыннан бүгенге чара турында үз фикеремне җиткерүегезне сорыйм.
- Барыннан да ешрак кешеләр концертларда һәм җыелышларда алкышлыйлар. Алкышлар ярдәмендә алар чыгыш ясаучыларга карата үз карашларын белдерәләр
